Żółtaczka fizjologiczna – kiedy jest normą, a kiedy wymaga leczenia?

Żółtaczka to jeden z najczęstszych powodów niepokoju młodych rodziców. Występuje u ponad połowy noworodków urodzonych o czasie i u zdecydowanej większości wcześniaków. Polega na zażółceniu skóry, białek oczu i błon śluzowych dziecka. Dzieje się tak, gdy we krwi malucha gromadzi się bilirubina.

Dobra wiadomość jest taka, że w większości przypadków jest to stan zupełnie naturalny i niegroźny, nazywany właśnie żółtaczką fizjologiczną.

Dlaczego noworodki żółkną? (Przyczyny)

Bilirubina to żółty barwnik, który powstaje naturalnie w organizmie każdego człowieka podczas rozpadu czerwonych krwinek (erytrocytów). Następnie jest ona przetwarzana w wątrobie i wydalana z organizmu.

Noworodek ma specyficzną sytuację:

Ma więcej czerwonych krwinek: W życiu płodowym potrzebował ich więcej do transportu tlenu. Po urodzeniu, gdy zaczyna oddychać płucami, nadmiar krwinek rozpada się, produkując dużo bilirubiny.
Ma niedojrzałą wątrobę: Wątroba malucha dopiero uczy się efektywnie wychwytywać i przetwarzać całą tę bilirubinę.

Efekt? Bilirubina gromadzi się we krwi szybciej, niż wątroba nadąża ją usuwać. Gdy jej poziom przekracza pewną normę, odkłada się w tkankach, barwiąc skórę na żółto.

Kiedy żółtaczka jest "fizjologiczna" (normalna)?

Aby żółtaczkę uznać za normalny, przejściowy stan, musi ona spełniać kilka kryteriów:

Pojawia się w odpowiednim czasie: Zazwyczaj nie wcześniej niż w 2. dobie życia (po 24 godzinach od porodu).
Ma swój szczyt: Najwyższy poziom bilirubiny obserwuje się zazwyczaj w 3.-5. dobie życia.
Samoistnie ustępuje: Znika sama, bez leczenia, zazwyczaj w ciągu 10-14 dni.
Dziecko jest w dobrym stanie: Maluch jest aktywny, prawidłowo ssie pierś lub butelkę, przybiera na wadze, a jego kupki i mocz są prawidłowe.

Jak monitoruje się poziom bilirubiny?

Żółte zabarwienie postępuje "od góry do dołu" – najpierw żółknie twarz, potem tułów, a na końcu nóżki i stópki.

W szpitalu poziom bilirubiny jest stale monitorowany:

Bililtest (pomiar przezskórny): To bezbolesne badanie polegające na przyłożeniu do skóry dziecka (zazwyczaj na czole lub mostku) specjalnego czujnika, który mierzy poziom zażółcenia.
Badanie krwi (z piętki): Jeśli pomiar przezskórny jest wysoki lub jeśli dziecko jest w grupie ryzyka, pobiera się krew (zazwyczaj z piętki), aby precyzyjnie oznaczyć stężenie bilirubiny we krwi.

Kiedy żółtaczka wymaga leczenia? (Fototerapia)

Leczenie jest konieczne, gdy poziom bilirubiny rośnie zbyt szybko lub osiąga zbyt wysoki poziom. Wysokie stężenie bilirubiny (tzw. hiperbilirubinemia) może być toksyczne dla mózgu dziecka.

Najczęstszą i bardzo skuteczną metodą leczenia jest fototerapia, czyli naświetlanie.

Na czym polega? Dziecko, ubrane tylko w pieluszkę i specjalne okulary ochronne na oczach, leży w łóżeczku pod lampą emitującą specjalne światło (zazwyczaj niebieskie lub białe).
Jak to działa? Światło to "rozbija" bilirubinę nagromadzoną w skórze na mniejsze, rozpuszczalne w wodzie cząsteczki, które organizm może łatwo wydalić z moczem i kałem.
Ile trwa? Zazwyczaj od 1 do 3 dób, z przerwami na karmienie i przewijanie.

Jak pomóc dziecku z żółtaczką w domu?

Kluczowe jest częste i efektywne karmienie (co 2-3 godziny, a nawet częściej na żądanie).

Karmienie piersią: Siara, a potem mleko mamy, działają jak naturalny środek przeczyszczający. Pomagają dziecku wydalać bilirubinę wraz ze smółką i kolejnymi kupkami.
Dopajanie: Nie należy dopajać dziecka wodą ani glukozą! To tylko "zapycha" brzuszek i sprawia, że dziecko zje mniej wartościowego mleka, co spowalnia wydalanie bilirubiny.

Żółtaczka patologiczna – kiedy się niepokoić?

Odwrotnością żółtaczki fizjologicznej jest patologiczna, która zawsze wymaga interwencji. Skontaktuj się z lekarzem, jeśli:

Żółtaczka pojawiła się bardzo wcześnie (już w 1. dobie życia).
Dziecko jest bardzo apatyczne, senne, nie chce jeść.
Żółtaczka jest bardzo intensywna lub przedłuża się (trwa dłużej niż 14 dni).
Dziecko ma odbarwione, jasne stolce lub bardzo ciemny mocz.

Mogą one świadczyć np. o konflikcie serologicznym (niezgodność grupy krwi mamy i dziecka), zakażeniu lub problemach z wątrobą.