Skala Apgar – co oznaczają punkty przyznawane noworodkowi?

Tuż po narodzinach, w jednej z pierwszych chwil życia dziecka, usłyszysz od położnej lub lekarza informację o punktach w skali Apgar, np. "10 na 10 punktów!". To standardowa, szybka metoda oceny stanu noworodka, stosowana na całym świecie. Ale co dokładnie oznaczają te punkty i czy niska ocena zawsze jest powodem do niepokoju?

Czym jest skala Apgar?

Skala Apgar to narzędzie opracowane w 1952 roku przez lekarkę Virginię Apgar. Służy do szybkiej oceny podstawowych funkcji życiowych noworodka i jego adaptacji do życia poza łonem matki.

Badanie jest przeprowadzane dwukrotnie:

1. W 1. minucie życia: Ocenia, jak dziecko zniosło poród.
2. W 5. minucie życia: Ta ocena jest ważniejsza, ponieważ pokazuje, jak dziecko adaptuje się do samodzielnego życia.

Czasem, jeśli wynik w 5. minucie jest niski (poniżej 7 punktów), badanie powtarza się także w 10., 15. i 20. minucie.

Co jest oceniane? (5 kryteriów)

Nazwa "APGAR" jest nie tylko nazwiskiem twórczyni, ale też wygodnym akronimem (w wersji angielskiej), ułatwiającym zapamiętanie pięciu ocenianych kryteriów. Za każdą z tych cech dziecko może otrzymać 0, 1 lub 2 punkty.

Oto, co kryje się pod poszczególnymi literami (w polskim tłumaczeniu):

1. A (Appearance) – Kolor skóry (zabarwienie)

   • 2 pkt: Różowe całe ciało.
   • 1 pkt: Różowy tułów, ale sine rączki i stópki (tzw. sinica obwodowa, bardzo częsta).
   • 0 pkt: Całe ciało sine lub blade.

2. P (Pulse) – Puls (akcja serca)

   • 2 pkt: Powyżej 100 uderzeń na minutę.
   • 1 pkt: Poniżej 100 uderzeń na minutę.
   • 0 pkt: Brak akcji serca.

3. G (Grimace) – Reakcja na bodźce (odruchy)

   • 2 pkt: Żywa reakcja – płacz, kichnięcie, kaszel (np. przy odsysaniu lub łaskotaniu stóp).
   • 1 pkt: Obecny grymas twarzy, ale słaba reakcja.
   • 0 pkt: Brak reakcji.

4. A (Activity) – Napięcie mięśni (aktywność)

   • 2 pkt: Silne, energiczne ruchy kończyn, dziecko aktywnie się rusza.
   • 1 pkt: Słabe napięcie, kończyny zgięte, ale ruchy powolne.
   • 0 pkt: Całkowita wiotkość, brak napięcia.

5. R (Respiration) – Oddychanie

   • 2 pkt: Oddech regularny, głośny płacz.
   • 1 pkt: Oddech wolny, nieregularny, płytki.
   • 0 pkt: Brak oddechu.

Jak interpretować wynik?

Suma punktów z tych pięciu kategorii daje wynik w skali Apgar.

• 8 – 10 punktów: Stan bardzo dobry lub dobry. To najczęstszy wynik. Dziecko jest zdrowe i świetnie adaptuje się do nowego środowiska. Nawet 9 punktów (często za sinicę obwodową rąk i stóp) to wynik zupełnie prawidłowy.
• 4 – 7 punktów: Stan średni. Dziecko może potrzebować wsparcia w adaptacji, np. odessania śluzu z dróg oddechowych, ogrzania lub podania tlenu do oddychania. Zazwyczaj po kilku minutach jego stan szybko się poprawia (co pokazuje wynik w 5. minucie).
• 0 – 3 punktów: Stan ciężki. Dziecko wymaga natychmiastowej interwencji medycznej i intensywnej opieki (np. resuscytacji, wsparcia oddechu).

Czy niska ocena Apgar świadczy o przyszłych problemach?

Absolutnie nie! Należy pamiętać, że skala Apgar:

• Nie jest testem na inteligencję: Nie ma żadnego związku z przyszłym rozwojem intelektualnym dziecka.
• Nie przewiduje przyszłych chorób: Niska ocena w 1. minucie, która poprawia się do 8-10 punktów w 5. minucie, zazwyczaj nie ma żadnych długoterminowych konsekwencji.
• Jest oceną "tu i teraz": Informuje personel medyczny, czy dziecko potrzebuje natychmiastowego wsparcia.

Niski wynik często zdarza się u wcześniaków, po trudnych porodach (np. owinięcie pępowiną) lub po cesarskim cięciu. Najważniejsze jest to, jak dziecko radzi sobie w 5. minucie i później.