Pierwsze chwile noworodka – kontakt "skóra do skóry" i pierwsze procedury
Pierwsze dwie godziny po porodzie, często nazywane "złotą godziną", to absolutnie magiczny i kluczowy czas. Dziecko właśnie zakończyło podróż życia, a organizm mamy wykonał tytaniczną pracę. Standardem opieki okołoporodowej jest dziś postawienie na pierwszym miejscu dwóch rzeczy: nienaruszonego, pierwszego kontaktu oraz niezbędnych procedur medycznych zapewniających dziecku bezpieczeństwo.
Czym jest kontakt "skóra do skóry" (Kangurowanie)?
To najważniejszy element pierwszych chwil. Oznacza on położenie nagiego noworodka bezpośrednio na nagim brzuchu lub klatce piersiowej mamy, tuż po jego narodzinach (lub tak szybko, jak to medycznie możliwe).
Kontakt ten powinien być nienaruszony i ciągły, trwający co najmniej dwie godziny (lub do momentu pierwszego udanego karmienia).
Dlaczego jest tak ważny?
- Stabilizacja dziecka: Kontakt z ciałem mamy w cudowny sposób reguluje temperaturę noworodka (mama instynktownie ogrzewa lub chłodzi dziecko), normuje jego tętno i oddech.
- Redukcja stresu: Dziecko słyszy bicie serca mamy, które zna z życia płodowego. To je uspokaja po stresującym porodzie.
- Kolonizacja florą bakteryjną: Dziecko styka się z dobrymi bakteriami ze skóry mamy, co jest kluczowe dla budowania jego odporności.
- Więź (Bonding): To fundament budowania relacji. Wydziela się "hormon miłości" – oksytocyna, zarówno u mamy, jak i u dziecka.
- Wsparcie laktacji: Dziecko instynktownie szuka piersi. Wczesne przystawienie (tzw. "breast crawl") najlepiej stymuluje laktację.
Kiedy wykonuje się pierwsze procedury medyczne?
Wszystkie niezbędne procedury, które nie są pilne, powinny być wykonane po zakończeniu pierwszego kontaktu "skóra do skóry" lub – jeśli to możliwe – przeprowadzone, gdy dziecko leży na mamie.
Do standardowych procedur w Polsce należą:
Ocena w skali Apgar
Jak omawialiśmy w poprzednim artykule, jest to szybka ocena (w 1. i 5. minucie) podstawowych funkcji życiowych. Można ją bez problemu przeprowadzić, gdy dziecko jest na brzuchu mamy.
Odpępnienie (Przecięcie pępowiny)
Dziś standardem jest późne odpępnienie, czyli zaciśnięcie i przecięcie pępowiny dopiero wtedy, gdy przestanie ona tętnić (zazwyczaj po 2-5 minutach). Pozwala to na przepłynięcie do organizmu dziecka cennej krwi łożyskowej, bogatej w żelazo. Jeśli tata chce, to zazwyczaj on może przeciąć pępowinę.
Zabieg Credego (Profilaktyka zapalenia spojówek)
To obowiązkowa procedura polegająca na zakropleniu oczu noworodka roztworem azotanu srebra lub podaniu maści z antybiotykiem.
- Cel: Zapobieganie rzeżączkowemu zapaleniu spojówek, którym dziecko mogło się zarazić podczas przechodzenia przez kanał rodny. Nieleczona, infekcja ta mogłaby prowadzić nawet do ślepoty.
Podanie witaminy K (Profilaktyka choroby krwotocznej)
To kolejna niezwykle ważna procedura. Każdy noworodek w Polsce otrzymuje witaminę K.
- Cel: Noworodki rodzą się z bardzo niskim poziomem witaminy K, która jest niezbędna do prawidłowego krzepnięcia krwi. Podanie jej (zazwyczaj w formie zastrzyku domięśniowego w udko) chroni dziecko przed rzadką, ale bardzo groźną chorobą krwotoczną noworodków (krwawieniami np. z przewodu pokarmowego czy mózgu).
Szczepienia
W pierwszej dobie życia (zazwyczaj jeszcze w szpitalu, ale niekoniecznie w pierwszych dwóch godzinach) dziecko otrzymuje również pierwsze szczepienia ochronne:
- Przeciw WZW typu B (wirusowemu zapaleniu wątroby typu B).
- Przeciw gruźlicy (BCG).
Ważenie, mierzenie i identyfikacja
Dopiero po pierwszym kontakcie i karmieniu dziecko jest mierzone, ważone i badane przez neonatologa. Otrzymuje też opaski identyfikacyjne na rączki z danymi mamy.
Pamiętaj, że masz prawo pytać personel o każdą procedurę – kiedy zostanie wykonana i jaki jest jej cel. Standardem jest jednak, że przez pierwsze dwie godziny świat mamy i dziecka powinien być jak najmniej zakłócany.