Pielęgnacja kikuta pępowinowego – jak dbać i kiedy odpadnie?

Kikut pępowinowy to pozostałość po pępowinie, która łączyła dziecko z łożyskiem w życiu płodowym. Tuż po porodzie jest on zaciskany specjalną, plastikową klamerką. Przez pierwsze dni życia kikut ten będzie zasychał, zmieniał kolor, aż w końcu samoistnie odpadnie.

Wielu rodziców obawia się pielęgnacji tego miejsca – zupełnie niepotrzebnie! Kikut jest tkanką martwą, więc dotykanie go nie boli dziecka. Najważniejsze jest, aby dbać o jego higienę, by nie dopuścić do infekcji.

Metoda "na sucho" – Złoty standard pielęgnacji

Dawniej zalecano przemywanie pępka spirytusem lub innymi środkami antyseptycznymi. Dziś wiemy, że nie jest to konieczne, a wręcz może opóźniać proces gojenia.

Obecnie złotym standardem jest tzw. pielęgnacja "na sucho":

Czystość: Zawsze myj ręce przed i po dotykaniu okolicy pępka.
Wietrzenie: Dostęp powietrza to klucz do szybkiego wyschnięcia kikuta. Jak najczęściej pozostawiaj pępek odkryty.
Zawijanie pieluszki: Zawsze wywijaj górną krawędź pieluszki tak, aby znajdowała się pod kikutem pępowinowym. Pieluszka nie może zakrywać ani ocierać pępka.
Ubranka: Zakładaj dziecku luźne, bawełniane ubranka (np. body kopertowe lub kaftaniki), które nie uciskają tej okolicy.

Co z kąpielą? (Czy można moczyć kikut?)

Tak, można moczyć kikut pępowinowy podczas kąpieli. Kontakt z wodą i mydłem nie jest szkodliwy.

Najważniejsze jest to, co zrobisz po kąpieli:

Dokładne osuszanie: Po wyjęciu dziecka z wody, musisz bardzo delikatnie, ale dokładnie osuszyć kikut i jego okolice (szczególnie zagłębienie u nasady).
Jak osuszać? Użyj do tego czystego, jałowego gazika lub rogu miękkiego ręcznika. Delikatnie dotykaj, nie pocieraj. Upewnij się, że u nasady kikuta nie została wilgoć.

Kiedy odpada kikut pępowinowy?

To kwestia indywidualna. Proces wysychania, kurczenia się i odpadania kikuta trwa zazwyczaj od 5 do 15 dni po porodzie (średnio około 7-10 dni).

Jak wygląda proces? Kikut najpierw jest blady i miękki (galaretowaty), potem zaczyna twardnieć, kurczyć się i wysychać. Zmienia kolor na brązowy, a na końcu staje się czarny i twardy.
Nie pomagaj! Nigdy nie próbuj przyspieszać tego procesu. Nie wolno ciągnąć, odrywać ani "majstrować" przy kikucie, nawet jeśli trzyma się "na ostatniej nitce". Musi odpaść sam.

Po odpadnięciu kikuta, pępek może jeszcze przez kilka dni lekko się "sączyć" (niewielka ilość krwi lub surowiczego płynu). To normalny proces gojenia. Nadal dbaj o jego suchość i czystość.

Kiedy potrzebna jest antyseptyka?

Są sytuacje, kiedy sama pielęgnacja "na sucho" nie wystarcza. Jeśli kikut lub pępek są zabrudzone moczem lub kałem, należy je dokładnie oczyścić.

Jak czyścić? Użyj czystego gazika nasączonego wodą z mydłem. Dokładnie umyj zabrudzenie, a następnie osusz pępek.
Antyseptyk (np. Octenisept): Jeśli położna środowiskowa lub lekarz zaleci, możesz użyć preparatu antyseptycznego (bez alkoholu!). Stosuje się go zazwyczaj raz dziennie, psikając u nasady kikuta i pozostawiając do wyschnięcia. Nie jest to jednak rutynowa procedura.

Sygnały alarmowe – Kiedy skontaktować się z lekarzem?

Infekcje pępka zdarzają się rzadko, ale trzeba być czujnym. Skonsultuj się z pediatrą lub położną, jeśli zauważysz:

Zaczerwienienie i obrzęk: Skóra wokół nasady pępka jest mocno czerwona, opuchnięta i ciepła w dotyku.
Ropna wydzielina: Z pępka wydobywa się ropa (żółta lub zielonkawa).
Nieprzyjemny zapach: Kikut zaczyna brzydko pachnieć (lekko "mdły" zapach jest normalny, ale zapach ropny jest alarmujący).
Przedłużające się krwawienie: Niewielkie plamienie krwi jest normalne, ale aktywne krwawienie wymaga kontroli.
Brak odpadnięcia: Jeśli kikut nie odpadnie po 3 tygodniach, warto to zgłosić lekarzowi.